Drie jonge journalisten uit Zwolle en BNNVARA-presentator Patrick Lodiers overhandigen Manifest Stenenkoorts aan woonminister Hugo de Jonge. ‘Het is een verdelingsvraagstuk.’

Lodiers vertelt De Jonge bij de overhandiging van het pamflet waarin de woningmarkt aan de hand van stellingen wordt onderzocht: ‘Doorpakken en vooral, snel, voordat een hele generatie helemaal de klos is.’ Daarmee doelt hij op jongeren, die niet aan een toekomst kunnen beginnen in een ongezonde woningmarkt. ‘We hebben de woningcrisis lange tijd geleden zien aankomen. Toch is er niets gebeurd.’ 

Niet alleen starters aan het begin van hun wooncarrière, maar ook ouderen aan het einde van hun wooncarrière hebben een probleem. De gehele woningmarkt kent namelijk vele knelpunten voor doorstromers in iedere fase van de wooncarrière, volgens producent Erica Reijmerink. Door onder andere een gebrek aan solidariteit, maar ‘er heerst al een woningschaamte, of een soort van ongemak, onder mensen met (te) grote huizen’. Lodiers voelt die schaamte ook: ‘Iedereen moet naar zichzelf gaan kijken: “Zit ik nog wel goed? Klopt dit allemaal wel?” Het is voor jonge mensen, zoals de drie journalisten in het programma, onmogelijk geworden om aan een huis te komen. Daar word je wel boos om.’ 

Volgens Lodiers zou het bevorderen van de doorstroming van ouderen in (koop)woningen op de woningmarkt een van de oplossingen kunnen zijn, mits de overheid meer regie neemt en er geschikte huizen per levensfase gerealiseerd zouden kunnen worden. ‘Er zijn op dit moment onvoldoende gepaste woningen voor ouderen. Neem bijvoorbeeld Kees en Riek uit het televisieprogramma Manifest Stenenkoorts.’ Kees en Riek willen niet langer ruim wonen wegens hun leeftijd. Reijmerink: ‘Riek kan bijna niet meer lopen. Je hoopt maar dat er geen ongelukken gebeuren. Ze zijn zes jaar geleden al begonnen met zoeken. Maar de bouw van hun nieuwe appartement duurt zo lang, dat ze twijfelen of ze de verhuizing nog samen zullen meemaken.’ Lodiers maakt de gevolgen van het gebrek aan voldoende gepaste woningen ook van dichtbij mee: ‘Soms zie ik mijn vader ook de trap op stiefelen, en dan denk ik: doe het niet. Blijf beneden. Het is ook gewoon gevaarlijk: straks heb je een gebroken heup. ‘

Toch gaat het niet alleen om bouwen, legt Reijmerink uit: ‘Er moeten ook aantrekkelijke alternatieven komen voor ouderen die ervoor openstaan door te stromen naar andere woonvormen of huizen. Bijvoorbeeld nadat de kinderen uit huis zijn of na een scheiding. Het gevoel van dat je wordt weggestopt moet je voorkomen.’ 

Co-housing zou een aantrekkelijk alternatief kunnen zijn, licht Lodiers toe. Een woonvorm die in landen als Zwitserland en Zweden al handen en voeten heeft gekregen. ‘Je woont compacter en je deelt allerlei fijne faciliteiten’, aldus Lodiers. In Manifest Stenenkoorts ontmoet hij Ulrika. Zij woont in een co-house in Stockholm. ‘Voor deze woonvorm moet je een veertigplusser zijn en geen kinderen thuis hebben. We noemen het de “co-houses for the second half of life” (een co-house voor het tweede gedeelte van je leven)’, vertelt ze hem. Zij deelt de woonkamer met de andere bewoners: ‘We hebben daar altijd een puzzel liggen. Het hele jaar door. Ook hebben we een gezamenlijk krantenabonnement en de projector staat al klaar voor onze tweewekelijkse filmavonden.’

Een van de gezamenlijke ruimtes is de keuken: ‘We eten van maandag tot vrijdag samen. We hebben veel structuur. (...) met maar één regel: wees lief voor elkaar.’ Dat gaat goed, licht ze toe: ‘In het begin hadden we wel wat conflicten. Maar dat is altijd zo bij co-houses, mensen trekken namelijk in met verschillende verwachtingen.’ Daarnaast is er ook een sauna, een sportruimte en een klusruimte die gedeeld wordt. Toch is er geen gebrek aan privacy, licht Lodiers toe: ‘Ze hebben een appartement, niet heel ruim, maar groot genoeg om in te wonen.’

Een ander voordeel van deze woonvorm zou het tegengaan van eenzaamheid onder ouderen zijn, volgens hem: ‘Je hebt kook- en filmclubjes. Je blijft actief. Je wordt uitgedaagd. Dat houdt je op latere leeftijd ook scherp denk ik.’ Maar deze woonvorm is ook geschikt voor jongeren, legt Reijmerink uit: ‘Maxime Verhagen (oud-politicus) is een van de deskundigen die we bevragen in de serie. Zijn zoon woont in Zweden in een co-house voor jongeren.’ 

Volgens Ulrika is het een populaire woonvorm in Zweden: ‘We hebben 60 externe leden. Maar dat betekent niet dat het voor iedereen is weggelegd.’ Ook Lodiers onderstreept dat: ‘Er zouden verschillende woonvormen moeten worden gerealiseerd. Ik zie mijn ouders bijvoorbeeld niet verhuizen naar deze woonvorm. Maar zelf denk ik hier wel geschikt voor te zijn. Ik vind het mooie dat je echt het sociale aspect hebt, maar je hebt ook wat privacy. Met niet te veel vierkante meters. Dus dat is perfect.’

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

Er is genoeg grond om de nodige 1.000.000 woningen te bouwen. Maar er wordt gespeculeerd door de eigenaren waardoor de grond te duur wordt. Wat nou als je op basis van vrijwilligheid je grond afstaat voor een redelijke prijs. Door bestemmingsverandering is veel waarde toe te voegen die ingezet kan worden voor betaling van de eigenaar en het betaalbaar maken van de woningen. De eigenaren die willen verkopen worden goed gecompenseerd (met eventueel voorrang op een nieuwe woning). De eigenaren die niet willen verkopen, blijven met hun grond zitten, die dan in waarde verminderd omdat er niet meer grond nodig is. Voorbeeld: een boer moet hard werken voor een minimale winst en moet steeds meer onrendabel investeren vanwege milieumaatregelen. Bij zijn leven is hij arm maar straks sterft hij rijk. Maar hij wil daar blijven boeren omdat dat in de familie zit. De boer verkoopt zijn grond voor een redelijke prijs en behoudt het deel direct rond de boerderij. Met de opbrengst kan hij zijn boerderij behouden en verduurzamen, een moestuin en een voedselbos aanleggen en hobbymatig, als hij dat wil, nog wat koeien en schapen in de wei laten lopen. Net als zijn grootvader. De verkochte grond wordt bebouwd met knarrenhofjes en starterswoningen die betaalbaar worden doordat de grond relatief goedkoop is aangekocht. De bewoners worden geselecteerd op hun bijdrage aan de gemeenschap; het oogsten in het voedselbos, het helpen van de boer, het omzien naar de daar wonende ouderen en statushouders.

Probleem is dat statushouders voorrang krijgen, ook worden woningen gekocht om statushouders te huisvesten, mijn moeder is naar een verzorgings tehuis gegaan en haar woning is gekocht door een organisatie die statushouders helpt, woning wordt nu opgeknapt en er komen gesubsidieerd statushouders in. Probleem is een zelf gecreëerd probleem door politiek stem gedrag. Elke week meer dan 1000 statushouders helpt niet, ook nu opeens de import van de oekrainers. Een starter heeft niet veel ruimte nodig en moet om zn Carbon footprint denken, dus een kamer of Tiny House is genoeg. Hoe wil een starter bijv een eensgezin woning betalen, die van mn moeder is voor €650.000 verkocht. Oorzaak is beleid en Hugo DeJonge wil nog altijd statushouders voorrang geven, daar is je probleem.

Begin gewoon eens met harde regels i.p.v. symboolpolitiek. Als ik mijn olympisch zwembad verwarm met groene stroom, mijn biologisch kaviaar laat invliegen op bio-kerosine en mij gigantische villa verwarm met een warmtepomp en heeft energielabel A, dan ben ik goed bezig... Zelfde met elektrisch rijden. Met een polootje diesel rijden schijnt belastender voor het milieu te zijn dan een grote tesla van 2500 kg van 0 -100 in 3 seconden. Dan maar een paar ouderwetsche communistische principes er bij trekken en een maximum aan woonkuubs, energie en leefruimte naar voren toveren. Tenslotte lukt het de overheid ook om minima de auto uit te beprijzen.

Met verbazing, irritatie en ergernis naar deel 1 gekeken. De schuld neerleggen bij de bezwaarmakers? Echt? Over egoïsme gesproken. Zo krijg je wat mij betreft de haves niet aan jullie kant. De bezwaren zijn gegrond en de bezwaarmakers zetten zich in om hun omgeving leefbaar te houden. Hard nodig, omdat projectontwikkelaars de grenzen maar blijven opzoeken vanwege de buitenproportionele winstprikkel. Als iedereen zich nou eens iets bescheidener opstelt? Bescheidener bouwen, zodat meer mensen een plek kunnen krijgen. En bescheidenere wensen. Waarom kan je geen toekomst opbouwen op 60 m2? Misschien andere keuzes maken? De woningmarkt is inderdaad stuk en het is verdrietig dat mensen geen betaalbare woning kunnen vinden. Maar de bezwaarmakers op deze manier neerzetten … pfff! Ik hoop dat deel 2 t/m 4 een socialer beeld laat zien.

Natuurlijk is het duidelijk dat er iets moet gebeuren. Maar dan wel liever een verstandige oplossing. Mensen als Thomas Paine (Agrarian Justice) en Henry George (Progress and poverty) hebben de juiste oplossing al een aardig poosje geleden beschreven. Omdat de aarde niet door iemand is gemaakt, kunnen we haar beschouwen als een geschenk aan de mensheid. In principe heeft iedereen gelijke rechten op de aarde. Vervolgens kunnen we gewoon in vrijheid met elkaar handelen. Dat klinkt ingewikkeld, maar het is met een vrij eenvoudige aanpassing van ons belastingstelsel te realiseren: een grondwaardebelasting icm een soort basis-inkomen. Google evt maar eens op Geo-libertarisme. Verder zouden we natuurlijk ook heel veel stomme regels af moeten schaffen. Waarom is het zo lastig om in een caravan of op een boot te wonen? Waarom zijn alleen handige projectontwikkelaars in staat om een vergunning te krijgen om iets te bouwen in een weiland? We moeten op dit moment erg oppassen dat Hugo geen rare communistische dingen gaat doen, want een bemoeizuchtige overheid levert normaal gesproken vooral veel narigheid op. Geo-libertarisme is de juiste richting: het gaat om vrijheid in combinatie met het besef dat het verkeerd is dan Handige Harries ons bakken met geld kunnen vragen voor het deel van de aarde waar we recht op hebben.

Goede elementen in deze uitzending want inderdaad stagneert de doorstroom en de oorzaak is dat er niet passend gebouwd wordt voor ouderen. Ouderen kan je immers niet opbergen in een anonieme flat met een minibalkonnetje in een buitenwijk waar niets te de doen is. Als je wereld door je toenemende ouderdom alsmaar kleiner wordt dan is er meer nodig om je nog enigszins gelukkig te voelen. Goed voorbeeld van dat meer zijn de gezamenlijke woonvormen. Helaas stoorde ik me erg aan de weinig doordachte woonnorm van 45 m2 per persoon. Als je met meerdere mensen woont je immers niet opeens 2 keukens, 2 wc’s, 2 badkamers, technische ruimten opbergkasten voor stofzuigers etc. nodig. En 45 m2 voor 1 persoon is wel erg klein. Als je alleen woont en thuiswerkt heb je hier ruimte voor nodig, en heb je wellicht vaker logeergasten, maar ook kunnen er kinderen en of kleinkinderen zijn die je gelegenheid wilt geven om op bezoek te komen en te logeren. Dat laatste hoort toch ook bij een sociale maatschappij. Dat er iets moet gebeuren is duidelijk. Weg met verhuurders (beleggers) die bakken geld verdienen aan de schaarste en huisvesting weer een overheidstaak zijn.

Beste redactie, Mijn moeder woont in een woongroepvoorziening voor 65+. Het is een voorziening dat veel toekomst heeft voor 'jonge' tot 'oudere' ouderen met een kleine beurs. Zij vindt het altijd leuk om rugbaarheid te geven aan hun initiatief en een duidelijk antwoord op jullie manifest en ze kan ook goed aangeven waar ze tegenaan lopen. Groet, Jasper

De uitzending van vanavond is een complete aanfluiting. Een bijstandsmoeder met een dikke bondjas en een 60 inch kleuren tv wil niet werken omdat ze dan de kinderen minder ziet !!. Vervolgens zou deze uitvreetster recht hebben op een grote villa. Ouderen hebben het weer gedaan, hun hele leven WEL hard gewerkt moeten nu wijken voor bijstand uitvreters. Bij mij in de buurt wonen heel veel gescheiden jonge singles in grote gezinswoningen, ga daar een oplossing zoeken en laat de ouderen met rust ?

Ik vind dat je wel erg zwaar en met respectloze bewoordingen reageert. Ben wel van mening dat het door BNNVARA gepresenteerde voorbeeld niet bepaald representatief is voor de grote groep mensen die benard woont en daarmee geen recht doet aan deze groep.

Zou graag aandeel leveren. Woon in een gemeenschappelijk wonen voeger met kinderen nu zijn ze het huis uit. Toen hebben we per woning 6m2 ingeleverd voor gemeenschappelijke ruimte, logeerkamer en wasmachine ruimte.

als ik m'n huis wil verkopen, zonder rest-schuld (minimale/kleine winst) zou ik al blij zijn voor mezelf en aspirant kopers. Daar zou een app/website voor moeten zijn met sortering naar regio..

Ik kijk net 10 minuten en miet reageren. Wat herkenbaar. Ik woon in Zwolle en ben 32. Ik woon samen in een appartement waar een student hoort te wonen die net op zichzelf gaat. Maar ik kan nergens heen. Heb een kleine studieschuld en goede baan. Maar alles jn mijn fijne wijk is onbetaalbaar, huren zijn te hoog of je komt er niet tussen. Mijn leven staat op dit vlak stil met mijn toekomstperspectief hierin, denk aan kinderen.

En dan heb ik het nog niet eens over de staat van mijn huidige woning. Waarbij de particuliere verhuurder zijn panden laat verpauperen

Er is geen tekort aan starters woningen, die zijn er genoeg! Echter daar wonen vaak gezinnen die daar al langer zitten en groter willen wonen. Maar ook aan gezinswoningen is geen gebrek, die zijn er ook genoeg! En daar wonen mensen die geen gezin meer hebben, de kinderen zijn het huis uit. Maar die mensen zijn te jong of te goed voor een verzorgingshuis of een bejaardenhuis. Maar een grote gezinswoning is hen te groot. Velen willen wel weg, maar dat gaat omdat er geen senioren/levensloopbestendige woningen zijn. EN HIER wringt namelijk de schoen, dit is het echte probleem. Ik woon, met gezin, in een jaren 70 wijk met alleen maar grote gezinswoningen (135m2 en 4/5 slaapkamers), echter 90% (ja, echt!) wordt bewoond door ouderen van wie de kinderen al (lang) de deur uit zijn. Exact hetzelfde gold voor mijn ouders in mijn oude woonplaats (waar ik geboren en getogen ben). Een heel grote gezinswoning en mijn ouders wilden er al jaren vanaf. Maar ja, ze moeten dan wel ergens anders gaan wonen. Ze zijn 5 jaar op zoek geweest en nu hebben ze met eigenlijk heel veel mazzel (meer geluk dan wijsheid) een woningruil kunnen doen. Dit probleem speelt in heel Nederland. De doorstroming (het treintje starters-gezins-senior woning) loopt vast omdat er veel te weinig voor senioren (babyboom generatie) is en wordt gebouwd. Het domste wat men nu kan doen is gezinswoningen bouwen. Over 10 jaar zijn al die babyboomers die nu in gezinswoningen wonen, echt te oud en komen al die gezinswoningen vrij

Met als gevolg dat er dan weer overvloed aan die gezinswoningen komt met als gevolg (grote) prijsdalingen door het grote aanbod. De oplossing is dus om senioren/levensloopbestendige woningen te bouwen. Daar kun je er ook sneller meer van bouwen, ze zijn immers kleiner. Wat mij ook opvalt, is dat de twintigers wel erg verwend overkomen. Ook mijn generatie had toen ze twintiger waren (in de jaren 90) last van hoge prijzen. Kwestie van afwachten en vooral niet instappen bij een overspannen markt. Er komt altijd wel weer een correctie, dat kan even duren. In mijn situatie heb ik gewacht tot de creditcrisis die in 2008 begon en 'pas' op mijn 38 mijn eerste woning gekocht. Geen dag spijt van gehad.